Szafka z kością słoniową! - opowieść o nieznanej stronie sztuki VII-wiecznego Egiptu

Egipt VII wieku to okres intensywnych przemian. Islamska podboje przyniosły ze sobą nowe prądy artystyczne, mieszając się z tradycjami faraońskiej przeszłości. W tym burzliwym czasie, obok monumentalnych meczetów i zdobionych kaligrafią manuskryptów, powstawały również kameralne przedmioty o niezwykłym pięknie i finezji wykonania. Jednym z nich jest “Szafka z kością słoniową”, dzieło mistrza Jabir’a – artysty o którym wiemy niewiele, ale którego talent mówi sam za siebie.

“Szafka z kością słoniową” to niepozorna na pierwszy rzut oka skrzynka wykonana z drewna oliwnego. Jej powierzchnię pokrywa intarsja z kości słoniowej i drewna palisandrowego, tworząc niezwykle bogaty i szczegółowy wzór geometryczny.

To nie jest jednak zwykła dekoracja. Wzór na szafce to swoisty klucz do zrozumienia filozofii sztuki Jabir’a. Geometria, symbol porządku kosmicznego, łączy się tu z organiczną formą kości słoniowej – symbolem życia i płodności. Takie zestawienie wskazuje na głębokie rozumienie dualizmu świata, w którym materia i duch, ziemskie i niebiańskie są ze sobą ściśle powiązane.

Otwierając szafkę, natrafiamy na jej wnętrze wyłożone aksamitem. W środku znajduje się mały pojemnik z kością słoniową, który prawdopodobnie służył do przechowywania cennych substancji, takich jak kadzidło czy perfumy. Ta miniaturowa szkatułka, skryta w większej szafce, symbolizuje tajemnicę, niedostępną dla oka zwykłego obserwatora.

Jabir nie był jedynym artystą z VII-wiecznego Egiptu, który wykorzystywał technikę intarsji. Ta starożytna metoda zdobienia powierzchni polegała na wkładaniu w drewno kawałków innego materiału, tworząc tym samym wzory i ornamenty. Intarsja była niezwykle popularna w okresie islamskim, wykorzystywana zarówno w architekturze, jak i w produkcji mebli i przedmiotów codziennego użytku.

Ale co czyni “Szafkę z kością słoniową” wyjątkową?

Oczywiście, kunszt wykonania jest nie do przecenienia. Dokładność cięcia kości słoniowej i drewna palisandrowego, perfekcyjna kompozycja wzoru – wszystko to świadczy o niezwykłej umiejętności artysty.

Jednak prawdziwe bogactwo szafki tkwi w jej symbolice. Jabir, tworząc ten niewielki przedmiot, nie tylko chciał zachwycić odbiorcę pięknem formy. Chciał również przekazać pewną ukrytą treść, zaprosić widza do refleksji nad naturą rzeczywistości.

W tej szafce, w tym połączeniu geometrii z organiczną formą kości słoniowej, kryje się opowieść o harmonii świata.

Jest to historia nie tylko o VII-wiecznym Egipcie, ale także o wiecznej tęsknocie człowieka do zrozumienia swojego miejsca we wszechświecie. “Szafka z kością słoniową” – niewielki przedmiot, który staje się wielkim świadectwem ludzkiej kreatywności i duchowego pragnienia.

Czy Jabir zdawał sobie sprawę z głębi swojej pracy? Czy wiedział, że jego skromna szafeczka będzie fascynować ludzi tysiące lat później? Na to pytanie, zapewne, nigdy nie poznamy odpowiedzi. Ale jedno jest pewne: “Szafka z kością słoniową” to dzieło sztuki o niezwykłej sile wyrazistoi, które zasługuje na nasze podziw i refleksję.